Een ontmoeting met Juliet Marillier
De in Nieuw-Zeeland geboren Australische auteur Juliet Marillier debuteerde in 1999 met de Zeven Wateren trilogie. Dat deed ze met succes, want haar eerste drie boeken werden genomineerd voor de Aurealis Award. Met Son of the Shadows wist ze in 2000 deze nominatie te verzilveren en met Daughter of the Forest sleepte ze in 2001 de Alex Award in de wacht. Tijdens de Elf Fantasy Fair eind april 2003 had ik een interview met haar. De ontmoeting vond plaats in de catacomben van Kasteel De Haar, een gepaste setting voor een boeiend gesprek over de natuur, sprookjes en Keltische tradities.
Wie is Juliet Marillier?
Juliet Marillier werd geboren in Dunedin, Nieuw-Zeeland, een stad waar de invloed van de vele Keltische immigranten op de lokale cultuur nog heel sterk voelbaar is. Marillier groeide op met Keltische verhalen en muziek en haar voorouders zijn van Keltische origine. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ze grote affiniteit heeft met geschiedenis en folklore en dat de invloed van de traditionele vertelkunst zich in haar schrijfstijl laat gelden.
Ik vroeg Marillier wanneer ze voor het eerst wist dat ze schrijfster wilde worden. “Dat wist ik eigenlijk al van kinds af aan”, vertelt ze. “Ik schreef mijn eerste verhaaltje rond mijn vijfde jaar, maar het duurde nog lang voor mijn eerste boek een feit was. Het verhaal van Daughter of the Forest had ik echter al heel lang in mijn hoofd zitten.”
Voordat Marillier professioneel ging schrijven had ze al een opmerkelijke loopbaan. “Ik studeerde talen en muziek aan de universiteit van Otage en heb vervolgens allerlei banen gehad. Ik gaf les in muziekgeschiedenis, heb professioneel gezongen, dirigeerde een koor, werkte met belastingen en studentenbeurzen. Op dit moment sta ik met één voet in de echte wereld door een parttime overheidsfunctie en met de andere in de schrijverswereld.”
Op een gegeven moment verhuisde Marillier met haar gezin naar Melbourne, Australië. Daar werkte ze voor de universiteit. De rust die nodig is om te schrijven had ze toen nog niet gevonden. Op mijn vraag wanneer die rust er wèl kwam gaf ze een verrassend openhartig antwoord. “De rust om te schrijven kwam pas na mijn scheiding in 1992. Toen vond ik mezelf terug en ondanks mijn drukke gezinsleven (ik heb vier kinderen, twee zonen en twee dochters) en een drukke baan, kwam de tijd en de inspiratie om te gaan schrijven.”
Tegenwoordig woont de auteur in Swan Valley, een plattelandsgemeenschap in de buurt van Perth. “Het is een plek waar ik het geweldig naar mijn zin heb. Elk raam van mijn huis kijkt uit op de grote tuin, waarin veel bomen staan. Omdat ik een ietwat excentrieke tuinierster en een groot natuurliefhebster ben, is mijn tuin een waar paradijs voor vogels en allerlei andere dieren uit de vrije natuur. Er groeien veel kruiden. Ik probeer hier, ondanks het niet bijster geschikte Australische klimaat, de negen heilige druïdenkruiden te kweken. Mijn tuin is omringd door een sprookjesachtige haag en ik geniet er elke dag van.” Is het leven in Swan Valley niet te geïsoleerd? “Nee, juist niet”, antwoord de schrijfster. “Ik heb de isolatie en rust van deze omgeving nodig om te kunnen schrijven.”
Groene vingers, groene idealen
Marillier noemde al even dat ze op dit moment naast haar schrijverschap ook een overheidsfunctie bekleed. Ik vroeg haar of ze geïnteresseerd is in politiek. “Ja!”, zegt ze vol overtuiging. “Eén van de redenen om Nieuw-Zeeland destijds te verlaten was het erg rechtse overheidsbeleid. De manier waarop er toentertijd met de Aziatische immigranten werd omgesprongen is daar een voorbeeld van. Het was overigens wel een moeilijke beslissing, per slot van rekening verliet ik mijn geboorteland en moest ik mijn familie en kennissen achterlaten.”
Klopt het dat Marillier politiek actief is? Dit kan de schrijfster volmondig beamen. “Ik ben een actief lid van de Greens Party (de ‘groenen’, red.). Deze partij heeft op dit moment nog weinig invloed in het Australische Parlement, maar we doen ons best. Ons hoofddoel is het beschermen van de natuur die we nog hebben. Tenslotte maken we er allemaal onderdeel van uit.”
Gaat het Marillier alleen om natuurbescherming of ook om het terugwinnen van verdwenen natuur? Volgens de schrijfster is het niet zinvol om krampachtig te proberen verloren zaken terug te krijgen. “Het is beter om dat wat we nog hebben te koesteren en veilig te stellen voor onze kinderen. De jeugd heeft immer de toekomst! Ook voorlichting over deze onderwerpen is heel belangrijk. Ik hou absoluut niet van fanatici, op welk gebied dan ook. Persoonlijk voel ik meer voor het dragen van persoonlijke verantwoordelijkheid, het maken van werkbare compromissen,voor acceptatie en betrokkenheid. Ik probeer dit door mijn levenswijze dan ook uit te dragen. Ik ben bijvoorbeeld actief in een organisatie die kinderen stimuleert meer te lezen en tegelijkertijd probeert hun het belang van de hogere idealen die in de meeste sprookjes besloten liggen, uit te leggen.”
Zelf leest Marillier erg graag. “Hoewel veel van mijn leestijd besteed wordt aan research voor mijn romans, blijft er toch wat tijd over voor andere boeken. Boeken over de Keltische spiritualiteit, folklore, fabels en historische verslagen hebben mijn voorkeur.” Op haar website houdt ze bij wat ze gelezen heeft. De laatst vermelde boeken zijn Riddley Walker van Russell Hoban, Faerie Wars van Herbie Brennan en Salamander van Thomas Wharton.
Waar komt deze grote betrokkenheid met de natuur vandaan en hoe vindt dat zijn weerslag in haar werk? Opnieuw lijkt Marilliers culturele achtergrond een grote rol te spelen. “Ik ben een pagan (letterlijk vertaald heiden, red.) op de Keltische wijze”, legt de auteur uit. “Mijn interesse in de spiritualiteit van de Kelten vind je terug in mijn verhalen. Ze zijn gebaseerd op respect voor en bescherming van de natuur, het milieu en de mens; de relatie van de mens met de aarde, zee, zon en maan en de sterkte en zwakheden van de menselijke natuur. Ik ben ervan overtuigd dat zowel auteurs als lezers zich om die reden aangetrokken voelen tot mythen, legenden, folklore en sprookjes. Die geven op een simpele, maar diepgaande wijze uiting aan de interactie tussen de mens en zijn omgeving.”
“ Vroeger, in het pré-industriële tijdperk, was het vertellen van verhalen de manier om de raadsels en uitdagingen van het leven te onderzoeken en te begrijpen. En eigenlijk hunkeren we daar in deze wereld van wetenschappelijk realisme nog steeds naar. Je vindt geen auteurs die Assepoester of Repelsteeltje herschrijven. Maar als je goed kijkt, vind je vlak onder de oppervlakte van veel moderne fantasyverhalen elementen van die traditionele wijze van verhalen vertellen.”
Zeven Wateren trilogie
Ik vraag Marillier hoe de Zeven wateren trilogie binnen het kader van sprookjes en legenden past. “De Zeven Wateren trilogie is in mijn ogen een twice-told story”, meent Marillier. “Dit betekent dat de structuur van het originele verhaal niet verandert, maar dat de strekking ervan wordt aangepast. Het eerste deel van de Zeven Wateren trilogie, Dochter van het woud, is gebaseerd op het Duitse sprookje De zes zwanen van de gebroeders Grimm. De overige twee delen zijn ontstaan door me helemaal in te leven in de familie van Zeven Wateren, hun personeel en hun culturele dilemma’s.
De trilogie bevat klassieke fantasy-elementen (gemene stiefmoeder, een transformatie en een moeilijke queeste), maar is vooral een verhaal over uit verlies geboren moed en een voor altijd veranderd leven. “Doordat het Duitse sprookje zich afspeelt in een afgelegen woud en er al Keltische verhaallijnen inzit - in dit geval de transformatie van mens naar zwaan - kan het verhaal eenvoudig in een Iers landschap worden gesitueerd. De kinderen van Lir en Aengus Og en zijn zwanenbruid zijn voorbeelden van Ierse mythen waarin een kind verandert in een zwaan en een zwaan verandert in een prachtige jonge vrouw.
Dochter van het woudKind van de profetieZoon van schaduwen
Wat is volgens de schrijfster het onderliggende thema van de trilogie? “Het behouden van dat wat in essentie nodig is om te overleven”, zegt Marillier. “Het woud, de eilanden, de spirituele waarde van de fysieke manifestaties hiervan. De druïden hadden een groot respect voor het milieu en begrepen het belang van de relatie mens - natuur. Het verhaal is geplaatst in een tijdperk waarin het Christendom de overblijfselen van het Keltische ‘heidendom’ in Ierland overvleugelde. De verhouding tussen mensen en de Andere Wereld is gespannen. Het Kleine Volk manipuleert de mensen zonder enige scrupules, gewoon zoals het hen uitkomt. Tegen de achtergrond van die strijd worstelen de hoofdpersonen van het verhaal met hun eigen keuzes en staan ze bloot aan het machtsspel tussen de mensen onderling.”
De trilogie speelt zich af in een deel van Ierland dat tegenwoordig de Ring van Gullion wordt genoemd, in het graafschap Armagh. De dichtst bijzijnde stad is Newry, in het grensgebied tussen Ulster en de Ierse Republiek. Ooit was hier een groot, dicht woud, waarvan het grootste deel rond de 14e eeuw is gekapt ten behoeve van de landbouw. Er zijn inmiddels plannen om er een nieuw bos aan te planten: Slieve Gullion Forest Park.
Doet Marillier veel research voor haar boeken? “Ja, ik doe heel veel research”, geeft de schrijfster toe. “Ik lees veel over alle onderwerpen die met het verhaal te maken hebben: plantkunde, geschiedenis, folklore, mythen en legenden, sprookjes en poëzie. Ook reisverhalen horen hierbij.” Door historische feiten als namen van koningen en invallen van Vikingen te verwerken weet de fantasyschrijfster de suggestie te wekken dat haar verhalen waar gebeurd zijn. “De personages zijn uiteraard fictief”, lacht Marillier, “maar zijn ontstaan uit mijn eigen levenservaring en het observeren van mensen.”
Zo vinden de tatoeëringen van de bende van Bran hun oorsprong in Marilliers jeugdherinneringen van Nieuw-Zeeland, waar de Maori’s gebruik maken van gezichtstatoeages die voor hen een diepe religieuze betekenis hebben. In de tijd van Bran droegen de Picten uit Noord-Schotland ook gezichtsversieringen. Hier komt de naam Picti (‘de geschilderden’) vandaan.
Menselijke dilemma’s
De in het verhaal beschreven menselijke dilemma’s (altijd het hart van een sprookje) maken de Zeven Wateren trilogie geloofwaardig. De romans belichten de wonderlijke, hardvochtige, maar soms ook goede natuur van de mens. Eer, vertrouwen, moed, ware liefde worden afgezet tegen trouweloosheid, verraad, lafheid en haat. De verhalen vermaken, ze schokken en herbevestigen. Ze maken ons aan het lachen en aan het huilen. Ze maken diep in ons iets los en laten ons zien dat de grens tussen het zijn en het niet-zijn soms vaag is. Het belangrijkste is echter dat ze ons bewust maken van het wonder van het Zijn; de spiraaldans van geboorte, dood en wedergeboorte.
Inmiddels is de Australische fantasy-auteur bezig met een nieuwe serie, de Saga of the Light Isles. De Nederlandse vertaling van het eerste deel van dit Vikingavontuur (Wolfskin in de originele versie) wordt rond oktober in de schappen verwacht. Ik bedank Marillier hartelijk voor het interview en begeef me - geheel in stijl - tussen de sprookjesfiguren op de Fantasy Fair.
Bibliografie
* Daughter of the forest (1999) – Zeven Wateren trilogie boek 1: Dochter van het woud’ (2001)
* Otherling (2000) – kort verhaal
* Son of the shadows (2001) – Zeven Wateren trilogie boek 2: Zoon van de schaduwen (2001)
* Child of the prophecy (2002) – Zeven Water trilogie boek 3: Kind van de profetie (2002)
* In Coed Celyddon (2002) – bijdrage aan de verhalenbundel The road to Camelot
* Wolfskin - De Saga van de Eilanden van het Licht boek 1 - Drager van de Wolvenvacht (2003)
* Foxmask (augustus 2003)
Sophia Loch
April 2003